Norka amerykańska - Wizon (Neovison vison) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny łasicowatych. Nie jest blisko spokrewniona z norką europejską i oba gatunki nie mogą się krzyżować.- BUDOWA. Budową ciała jest bardzo zbliżona do norki europejskiej. Tułów ma wydłużony, walcowaty, głowę lekko spłaszczoną, uszy małe - nieznacznie wystające z futerka. Palce kończyn połączone są dość dobrze rozwiniętą błoną pławną. Ogon, nieco dłuższy niż u norki europejskiej, stanowi zwykle połowę długości ciała. Ubarwienie futerka jest zmienne: na ogół ciemnobrązowe, niekiedy prawie czarne. Bywają jednak norki brązowe lub nawet jasnobrązowe (orzechowe), czasem z ciemną smugą wzdłuż grzbietu. Jedynie dolna część pyska jest biała. Drobne białe plamki; występują często na spodzie szyi i piersi, a w dolnej części brzucha może być nawet wąska, biała smuga, niekiedy rozwidlająca się w pachwiny. Część osobników w populacji (np. na Ałtaju) może mieć białe plamki również na górnej części pyska (cecha norki europejskiej!), od całkiem małych do obejmujących połowę wargi. Sierść jest bardzo gęsta, puszysta, i miękka z bardzo dobrze rozwiniętą warstwą włosów wełnistych, lśniąca, odporna na przemakanie. Włosy pokrywowe są spłaszczone w najszerszej ich części. Formuła zębowa jest taka sama jak u norki europejskiej. Sutek ma norka 4 pary, a tylko wyjątkowo - 3 pary.
WYSTĘPOWANIE. norki obejmuje prawie cały kontynent Ameryki Północnej, od Alaski po Florydę. Sprowadzona została do Europy jako zwierzę fermowe około 1925 r. do Niemiec. Zbiegłe z hodowli osobniki dały początek wolnym populacjom w wielu krajach Europy Środkowej i Skandynawii. Od lat 50. XX w. norka amerykańska występuje dziko także w Europie, gdzie została sprowadzona jako zwierzę futerkowe. Dzikie populacje tego gatunku, zostały zapoczątkowane poprzez wypuszczenia w latach 50. XX wieku na terenach ówczesnego Związku Radzieckiego i obecnie występują na Islandii, w krajach skandynawskich, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Francji, Niemczech, Polsce i części Rosji. Znikoma część norek, które przedostały się z hodowli do stanu dzikiego, w warunkach leśnych jest w stanie się rozmnażać.
POŻYWIENIE. Żywi się głównie drobnymi gryzoniami (w tym też szczurami, karczownikami, piżmakami), drobnymi rybkami, żabami, rakami, ptakami oraz owadami wodnymi. Niekiedy zachodzi do zabudowań, gdzie może tępić ptactwo domowe. Zależnie od rejonu zasiedlenia i sezonu skład pokarmu norek wykazuje dość znaczne wahania. W ciągu doby norka pożywia się od 4 do 9 razy. Dobowe zapotrzebowanie pokarmowe wynosi 20-25% masy jej ciała.
ROZMNAŻANIE.Ruja norek amerykańskich w b.ZSRR przebiega od końca lutego do początku kwietnia. Ciąża trwa, według różnych autorów, od 36 do 75 dni. Liczba młodych w miocie wynosi 1-9 sztuk, wyjątkowo 11-16 (17). Okres laktacji trwa 2-2,5 miesiąca, wcześniej jednak, bo już pod koniec pierwszego miesiąca życia, młode zaczynają próbować pokarm mięsny przynoszony przez matkę. Jesienią młode norki osiągają wymiary dorosłych. Norki linieją dwukrotnie: wiosną i jesienią.
TRYB ŻYCIA. Latem norki są osiadłe, jesienią prowadzą bardziej koczowniczy tryb życia; młode zwierzęta zajmują wtedy nowe siedliska. Norka dobrze i wytrwale pływa. W ciepłej wodzie (24°C) może pływać ponad trzy godziny. Na ogół nie oddala się też zbytnio od wody. Jej areał osobniczy wynosi średnio 16 ha. Wrogami naturalnymi norki amerykańskiej są: wilk, lis, wydra, pies oraz większe ptaki drapieżne. Norka konkuruje z wydrą. W zasięgu wspólnego areału norka amerykańska jako silniejsza, skutecznie wypiera norkę europejską. Gatunki te nie krzyżują się ze sobą. Na fermach norka amerykańska może żyć do 7-10 lat. W wolnej przyrodzie żyje zapewne znacznie krócej. Norka amerykańska zajmuje u nas właściwie wolną niszę ekologiczną.
Norka amerykańska zajmuje te same biotopy, co norka europejska, podobny jest też rodzaj wykorzystywanych przez nią kryjówek.
WPŁYW NA ŚRODOWISKO. Nie można się jednak zgodzić z twierdzeniem, iż trzebi populacje i doprowadzi do wymarcia według niektórych gatunków „rodzimego” gryzonia- piżmaka (Ondatra zibethicus). Szczur wodny (bo takim mianem jest on również określany) jest również gatunkiem północnoamerykańskim.
W swoim środowisku naturalnym oba gatunki występują razem, ba piżmak stanowi podstawowe źródło pożywienia dla drapieżnika. W Europie piżmak pojawił się na początku XX wieku za sprawą księcia Colloredo-Mansfelda. Chwilę po sprowadzeniu do środowiska naturalnego przeniknęła spora grupa osobników, która dała początek dzikiej populacji na terenie Czech. Do Polski piżmak trafił w początkach lat 20-tych ubiegłego stulecia. Kolonizacja całego obszaru od Odry do Bugu zajęła mu niespełna 40 lat- stąd też wiele osób przyjęło za pewnik, iż jest on gatunkiem rodzimym dla naszej fauny. Wejście do Polski norki amerykańskiej ewidentnie ograniczyło populację tego gryzonia, który przed jej pojawieniem się nie posiadał w środowisku licznych naturalnych wrogów.
Z badań, przeprowadzonych na terenie pojezierza mazurskiego i brodnickiego wynika, iż ssaki stanowią w diecie norek blisko 40 % biomasy. Kolejną grupą ofiar, która podlega silnej presji norek, są płazy i ptaki. Te drugie padają ofiarą zazwyczaj w okresie przedwiośnia oraz wiosny, kiedy to jeszcze lekko oszołomione wychodzą z zimowych kryjówek i licznie gromadzą się w zbiornikach i ciekach.
Jest to wymarzony dla norek okres „nadrabiania” straconych w trakcie zimy dekagramów masy ciała. Natomiast ptaki, które padają łupem tego obcego drapieżnika, należą zazwyczaj do rzędu blaszkodziobych (Anseriformens) oraz rodziny chruścielowatych (Rallidae). Nie da się ukryć, że w początkach inwazji norki, silnej redukcji podlegała liczebność czarnej przedstawicielki polskiej awifauny- łyski (Fulica atra).
Według doniesień, niegdyś liczne, na pewien okres zniknęły ze zbiorników i cieków północno-wschodniej Polski. To załamanie liczebności nie okazało się na szczęście zjawiskiem trwałym. Ostatecznie ptaki zostały zmuszone, presją drapieżnika, do zmiany swojego behawioru i zaczęły gnieździć się w większych grupach, znacznie bliżej siedzib ludzkich. Takie przystosowanie się, w sytuacji istnienia potencjalnego zagrożenia, pozwoliło łyskom na wyprowadzanie, z sukcesem, lęgów a co za tym idzie, powolną odbudowę populacji.
Natomiast same norki, po pierwszym szczycie migracji na terenach Mazur i Podlasia, zmniejszyły swoje zagęszczenie i wkroczyły powoli w okres stabilizacji populacji. Przypuszczać można zatem, że efektem tej sytuacji będzie ostatecznie powrót ekosystemu do względnej równowagi ekologicznej i wejścia norki w puste miejsce pozostawione przez swego europejskiego krewniaka.
Mitów odsłona druga. Amerykanin kontra europejczyk. Obca norka bardzo często oskarżana jest o wyparcie z Polski swojej europejskiej kuzynki. Z całą pewnością nie jest to jednak słuszną teorią w przypadku polskiego epizodu inwazji.
Ostatni w Polsce osobnik, zagrożonej wymarciem norki europejskiej, odnotowany został bowiem w roku 1926 w okolicach Elbląga- niestety nie dane mu było przetrwać tego spotkania z człowiekiem. Do tej pory nie stwierdzono przyczyn wyginięcie europejskiego gatunku.
Można jednak przypuszczać, że wpływ na zaistniały stan miało kilka czynników m.in. tępienie przez człowieka ze względu na cenne futro, czy też postępujące od czasów rewolucji przemysłowej przekształcanie środowiska naturalnego- osuszanie bagien oraz regulację rzek.
Z sytuacji tej wynika jednoznacznie, że norki europejska i amerykańska, nie miały cienia szans na spotkanie się oko w oko na polskiej ziemi. A sama norka amerykańska wypełniła w ekosystemie lukę, odziedziczoną po swojej kuzynce.
POLOWANIE. Od 1 lipca do 21 marca, na terenach występowania głuszca lub cietrzewia oraz na terenach rybackich okręgów hodowlanych przez cały rok.